Co to jest? 

Zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej jest schorzeniem łokcia spowodowanym zwyrodnieniem ścięgna w obszarze przyczepu kostnego na nadkłykciu kości ramiennej (niewielki kostny występ na końcu kości ramiennej znajdujący się w łokciu). W praktyce do zapalenia ścięgien łączących mięśnie przedramienia z zewnętrzną częścią łokcia (nadkłykciem bocznym) dochodzi w wyniku nadmiernego i wielokrotnego używania łokcia oraz z powodu przeciążenia ścięgien spowodowanego ciągłym naprężeniem mięśni nadkłykciowych (mięśni, które umożliwiają wyprost nadgarstka i palców dłoni): dotyczy to osób często grających w tenisa, ponieważ ten sport jest zdecydowanie aktywnością, która najbardziej obciążą struktury mięśniowo-szkieletowe narażone na to schorzenie. Stan ten, który powoduje czasem bardzo silny ból, jest potocznie nazywany „łokciem tenisisty”. Jest to bardzo powszechne schorzenie, które dotyka od 1% do 3% populacji we Włoszech, a grupa wiekowa najbardziej dotknięta to osoby w wieku od 25 do 60 lat. 

Występuje zwłaszcza u osób uprawiających niektóre sporty (oprócz tenisa, także squasha, szermierkę, golf itp.), wykonujących określone zawody (murarz, szwaczka, malarz, kucharz, skrzypek itp.) lub stale wykonujących ruchy obejmujące łokieć, nadgarstek i dłoń, takie jak poruszanie myszką lub pisanie na klawiaturze komputera.

Jeśli nie jest odpowiednio leczone, staje się chorobą zwyrodnieniową, która pogarsza się z czasem.

Objawy

Objawy łokcia tenisisty, które są objawami typowymi dla stanu zapalnego, zwykle rozwijają się stopniowo.  Co do zasady, nie występuje żaden gwałtowny uraz dający początek obrazowi klinicznemu. Ból związany z zapaleniem nadkłykcia bocznego początkowo dotyczy tylko ścięgien, zwłaszcza podczas wykonywania ruchów wyprostu nadgarstka wbrew oporowi, i ma tendencję do nasilania się przy czynnościach wymagających zaangażowania mięśni danej kończyny.

Na początku występuje zatem miejscowy ból i obrzęk po zewnętrznej stronie łokcia, w nadkłykciu bocznym, który następnie przechodzi w rozległy ból po zewnętrznej stronie przedramienia, tuż poniżej łokcia, który może promieniować w dół ramienia w kierunku nadgarstka i do grzbietu dłoni. Objawy często nasilają się podczas czynności wykonywanych przedramieniem, szczególnie podczas ruchów skrętnych, takich jak obracanie klamki drzwi lub otwieranie puszki. 

Siła chwytu dłoni słabnie i podczas trzymania w rękach małych, stosunkowo ciężkich przedmiotów pojawia się ból.

W końcu dochodzi do nasilenia bólu przy ruchach nadgarstka, szczególnie przy ruchach rozciągających i podnoszących, i pojawia się poranna sztywność.

W większości przypadków ból zaczyna się z łagodną intensywnością i powoli pogarsza się na przestrzeni tygodni i miesięcy. Przy długotrwałym nadużywaniu nadgarstka objawy bólowe mogą utrzymywać się nawet w spoczynku, prowadząc do postępującego ograniczenia sprawności funkcjonalnej dłoni, nadgarstka i łokcia.  Zapalenie nadkłykcia bocznego może zwykle trwać od sześciu miesięcy do dwóch lat. Większość osób powraca jednak do zdrowia w ciągu roku.

Diagnoza

Podczas specjalistycznego badania lekarz ustala źródło bólu poprzez bezpośrednie badanie palpacyjne i poszukiwanie oznak miejscowego obrzęku. Aby zdiagnozować zapalenie nadkłykcia, bierze się pod uwagę następujące czynniki:

• zakres objawów
• wykonywany zawód
• podejmowanie określonych aktywności sportowych

Następnie specjalista przeprowadza testy:

• Palpacja nadkłykcia bocznego: lekarz uciska miejsce przyczepu mięśni nadkłykciowych, prosząc pacjenta o poruszanie łokciem, nadgarstkiem i palcami;
• Test Cozena: ocenia obecność zespołu bólowego podczas oporowania ruchu wyprostu nadgarstka przy zaciśniętej pięści i wyprostowanym stawie łokciowym
• Test Millsa: potwierdza obecność zespołu bólowego przy wymuszonej pronacji ze zgiętym nadgarstkiem i wyprostowanym łokciem.

Aby wykluczyć inne przyczyny dolegliwości (takie jak reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie nerwu, inne choroby reumatyczne lub artretyczne łokcia), mogą być zalecane dalsze badania:

• RTG układu kostnego
• USG mięśni i ścięgien
• Elektromiografia (EMG)

Terapia

Zapalenie nadkłykcia, jeśli nie jest odpowiednio leczone, może nawracać lub przybrać formę przewlekłą.

Pierwszym krokiem ku wyzdrowieniu jest odpoczynek chorego ramienia w ostrej fazie stanu zapalnego. Ponadto ważne jest, aby przez kilka tygodni unikać aktywności, która spowodowała wystąpienie problemu i która może jeszcze bardziej spotęgować dolegliwości. 

Miejscowe stosowanie zimnych okładów na łokieć przez kilka minut, kilka razy dziennie, może pomóc złagodzić ból i zmniejszyć proces zapalny. Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne mogą pomóc uśmierzyć ból, podobnie jak specjalne aparaty ortopedyczne na zapalenie nadkłykcia, które należy nosić w ciągu dnia, aby zapobiec bolesnym ruchom, dać kończynie odpocząć i złagodzić objawy. W szczególności paski na zapalenie nadkłykcia to specyficzne aparaty ortopedyczne w kształcie opaski, umieszczane na przedramieniu w odległości około 4 palców od łokcia: umożliwiają ukierunkowaną kompresję dzięki obecności elastycznej opaski o stopniowanym działaniu i opaski uciskowej, która zmniejsza napięcie na przyczepie kostno-ścięgnistym nadkłykcia, pozwalając uniknąć przeciążenia funkcjonalnego.

Inne rozwiązania terapeutyczne mogą obejmować cykle akupunktury, magnetoterapię, terapię TECAR, laseroterapię, ultradźwięki wodne lub jonoforezę z lekami przeciwzapalnymi lub cykle infiltracyjne z kortykosteroidami.

Fizjoterapię zaleca się, jeśli łokieć tenisisty przyjmuje bardziej poważną lub uporczywą formę. Techniki terapii manualnej, takie jak masaż i inne manipulacje, mogą pomóc złagodzić ból i sztywność stawów. Ponadto fizjoterapeuta może pokazać pacjentowi konkretne ćwiczenia, aby utrzymać ruch ramienia i wzmocnić mięśnie przedramienia. 

Jeśli objawy nie zmniejszają się po 6-12 miesiącach konwencjonalnego leczenia, rozwiązaniem pozostaje leczenie chirurgiczne. Większość zabiegów łokcia tenisisty może obejmować:

• Usunięcie uszkodzonej części tkanki w celu złagodzenia bolesności:
• Częściowe odczepienie ścięgien prostowników nadgarstka i palców;
• Wielokrotną perforację części kości w celu uzyskania zwiększonego dopływu krwi i wspomagania gojenia.

To, które rozwiązanie chirurgiczne będzie najbardziej odpowiednie dla pacjenta, zależy od wielu czynników, w tym ciężkości urazu, cech fizycznych danej osoby i ogólnego stanu zdrowia. Leczenie chirurgiczne może być przeprowadzone przezskórnie, za pomocą artroskopii lub przez nacięcie i zwykle odbywa się w warunkach ambulatoryjnych, rzadko wymagając zostania na noc w szpitalu. 

Po operacji ramię może zostać tymczasowo unieruchomione za pomocą aparatu ortopedycznego, aby uniknąć bolesnych ruchów i pozwolić kończynie odpocząć. Po około tygodniu szwy są usuwane, podobnie jak aparat, i stopniowo rozpoczynane są wzmacniające ćwiczenia rehabilitacyjne w celu przywrócenia sprawności funkcjonalnej łokcia.