Co to jest?

Osteoartroza jest przewlekłą chorobą o charakterze postępującym, polegającą początkowo na zmianach w obrębie chrząstki stawowej, a następnie na modyfikacjach innych struktur tworzących staw (tkanka kostna, błona maziowa, torebka stawowa). Charakteryzuje się wczesnymi i intensywnymi zwyrodnieniami chrząstki stawowej, które są związane z procesami zapalnymi innych okołostawowych struktur anatomicznych, co odróżnia ją od artrozy starczej, typowej dla osób starszych powyżej 65 roku życia, która jest związana wyłącznie ze starzeniem się chrząstki stawowej.

Główne lokalizacje artrozy to biodro, kręgosłup i kolano. 

Jeśli chodzi o kręgosłup, istnieją trzy rodzaje artrozy w zależności od przyczyny:

•  artroza pierwotna lub artroza typu I: jest to choroba dziedziczna, z występującą predyspozycją rodzinną, o nieznanym pochodzeniu.
•  artroza wtórna lub artroza typu II: jest związana z poziomem hormonów steroidowych, zwłaszcza estrogenów, dlatego występuje częściej u kobiet w wieku powyżej 50-55 lat, które wchodzą w menopauzę, a co za tym idzie mają obniżony poziom tych hormonów. 
• artroza typu III: jest związana z wiekiem i procesem starzenia.

Osteoartroza kręgosłupa zazwyczaj dotyczy odcinka szyjnego i lędźwiowego kręgosłupa i dzieli się na chorobę zwyrodnieniową stawów międzykręgowych (właściwa spondyloartroza) oraz stawów międzywyrostkowych.

W pierwszym przypadku jest to choroba zwyrodnieniowa chrząstki krążków międzykręgowych, które tracą elastyczność, ponieważ tracą wodę, stają się odwodnione i nie amortyzują wstrząsów generowanych przez ruch ciała. U osoby dorosłej w wieku około 40-50 lat dochodzi do fizjologicznego zmniejszenia zawartości wody i utraty właściwości sprężystych pierścienia krążków międzykręgowych, przez co naprężenia ciśnieniowe koncentrują się na krawędziach trzonów kręgów, prowadząc do ich zgniatania z powodu zmniejszenia przestrzeni międzykręgowej.

Artroza stawów międzywyrostkowych dotyka natomiast głównych stawów pleców. Są one pokryte chrząstką i otoczone torebką stawową. Kiedy chrząstka się zużywa, powierzchnie kostne stykają się i ocierają o siebie, powodując ból i utrudniając ruch. Z biegiem czasu mogą powstawać narośla kostne (osteofity), które zwiększają tarcie między głowami kości i zaostrzają ostre stany artrozy stawów międzywyrostkowych.

Objawy

Obie formy mogą przebiegać bezobjawowo lub dawać takie objawy, jak:

• Ból pleców lub kręgosłupa
• Sztywność kręgosłupa
• Utrata elastyczności kręgosłupa
• Wzmożony ból podczas ruchu lub po długim staniu lub siedzeniu
• Uczucie drętwienia lub drobne ukłucia promieniujące do kończyn.

Możliwe powikłania to:

• zespoły dolegliwości rdzenia kręgowego (na odcinku szyjnym)
• zespoły dolegliwości naczyniowych (na odcinku szyjnym – zespół Barrégo-Lieou);
• zespoły korzeniowe (na odcinku szyjnym i lędźwiowym): osteofity uciskają dany korzeń nerwowy.

Przyczyny 

Zwykle objawia się, gdy chrząstka staje się mniej odporna na obciążenia funkcjonalne i może zależeć zarówno od czynników ogólnych (takich jak wiek, dziedziczność, zaburzenia równowagi hormonalnej, zmiany metaboliczne i nadwaga), jak i czynników lokalnych (takich jak zmiany stawowe spowodowane stanami zapalnymi lub urazowymi). Jednak pojawienie się tego zwyrodnienia we wcześniejszym lub późniejszym wieku i jego progresja są związane z kombinacją czynników, które mogą mieć tło genetyczne, żywieniowe, urazowe i mechaniczne.

Nawet powtarzanie pewnych ruchów stawów może, w dłuższej perspektywie, nadmiernie je obciążać, podobnie jak intensywna aktywność fizyczna i sporty kontaktowe. Złamania i urazy mogą natomiast stanowić czynnik wyzwalający.

Pacjentom z grupy ryzyka zaleca się zdrową, zbilansowaną dietę, umiarkowane ćwiczenia fizyczne, unikanie czynności wymagających nadmiernego wysiłku (podnoszenie ciężkich przedmiotów) i dbanie o prawidłową wagę.

Diagnoza

Z diagnostycznego punktu widzenia, za pomocą badań laboratoryjnych oraz instrumentalnych, w zależności od stopnia zaawansowania choroby, można wyróżnić zmiany chrząstki stawowej (ścieńczenie, pęknięcia, owrzodzenia), osteofity brzeżne (narośla kostne o różnych kształtach: dzioba lub ściekającej stearyny, z powodu kostnienia chrząstki lub wstawek torebkowych), osteoskleroza (pogrubienie tkanki kostnej w obszarach zwiększonego zużycia chrząstki, gdzie obciążenie jest bardziej wyraźne) i zmiany torebki.

Artrozę kręgosłupa diagnozuje się najpierw poprzez obiektywne badanie pod kątem deformacji lub bólu w stawach, a następnie poprzez zdjęcia rentgenowskie, które wykrywają ewentualne deformacje kości lub przestrzeni międzykręgowych. 

Leczenie

Schorzenie może być leczone za pomocą metod chirurgicznych i niechirurgicznych. Na początku głównym celem jest przywrócenie pacjentowi zdolności do wykonywania codziennych czynności bez bólu, przy użyciu nieinwazyjnych i zachowawczych procedur. Stosowane mogą być leki przeciwzapalne (NLPZ), paracetamol i opioidowe leki przeciwbólowe w celu zminimalizowania bólu fizycznego, fizjoterapia i rehabilitacja (program ćwiczeń, termoterapia i krioterapia, hydroterapia, masaż, TENS). Również w tych przypadkach istnieją rozwiązania, które pomagają rozwiązać problemy związane z różnymi dyskopatiami, mianowicie elastyczne pasy ortopedyczne z wiązaniami do stabilizacji i odciążenia kręgosłupa lędźwiowego oraz termoformowalną wyściółką, które stabilizują i korygują nieprawidłową postawę, dając bezpieczne wsparcie i masując określone obszary pleców innowacyjnymi materiałami, wzmacniając w ten sposób efekt przeciwbólowy i aktywując mięśnie. 

Jeśli rozwiązania niechirurgiczne nie przynoszą pożądanych skutków, po pewnym czasie konieczna jest operacja. Istnieją różne techniki oraz interwencje chirurgiczne, które dopasowuje się do typu pacjenta i stopnia rozwoju choroby:

• Dekompresja
• Fuzja tylno-boczna
• Fuzja stawów międzykręgowych w przednim odcinku kręgosłupa lędźwiowego
• Mikrodiscektomia
• Wymiana dysku