Co to jest?

Lumbago (ból pleców) nie jest chorobą, ale objawem kilku zwyrodnień, których wspólną cechą jest ból odczuwany w dolnej części pleców, w okolicy lędźwiowej. Jest to niezwykle częste schorzenie w wieku dorosłym. Najczęściej występuje u osób w wieku 40-50 lat obu płci, ale ze wskazaniem na mężczyzn. Na lumbago przynajmniej raz w życiu zapada około 80% populacji. Schorzenie może występować w postaci ostrej, podostrej i przewlekłej, z różnym stopniem niepełnosprawności.

Przyczyny 

Ogólnie rzecz biorąc, ból pleców jest wynikiem urazu mięśni lub więzadeł (przykurcz, rozciągnięcie lub naderwanie) w następstwie nadmiernego wysiłku fizycznego; rzadziej jest skutkiem złamania kręgów, zwężenia kręgów, rwy kulszowej, ciąży lub zwyrodnień kręgów. 

Najczęstszą przyczyną są zmiany zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych w odcinku lędźwiowym, bez urazu korzenia rdzeniowego, charakteryzujące się:

• zlokalizowanym bólem w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, nasilającym się przy miejscowym ucisku i próbach mobilizacji tułowia;
• przykurczem mięśni przykręgosłupowych, prowadzącym do zgięcia pleców do przodu lub w bok;
• sztywnością tułowia.

Lumbago ostre

Lumbago klasyfikuje się jako ostre, gdy ból pojawia się nagle i zwykle trwa przez nie więcej niż sześć tygodni. Związany z nim ból może być przeszywający, piekący lub tępy; ponadto może mieć charakter ciągły lub występować naprzemiennie w fazach dużej intensywności i fazach pozornej remisji. 

Z reguły obiektywne badanie i wywiad lekarski wystarczają do postawienia diagnozy. 

W przeciwnym razie należy zastosować badania instrumentalne kręgosłupa, takie jak zdjęcia rentgenowskie, rezonans magnetyczny lub, w niektórych przypadkach, nawet tomografię komputerową.

Terapie różnią się w zależności od przyczyny bólu. Ogólnie rzecz biorąc, w przypadku nadwyrężenia mięśni i więzadeł wskazane może być przykładanie lodu do najbardziej bolesnego obszaru 4 do 5 razy dziennie, przez 15 do 20 minut, a także przyjmowanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Przyjęcie prawidłowej pozycji siedzącej lub leżącej) (np. brzuchem do góry, z poduszką pod kolanami, lub na boku, z kolanami zgiętymi w kierunku klatki piersiowej i podbródkiem skierowanym w dół) pomaga szybciej wrócić do zdrowia po urazie.

Jeśli ból nie ustępuje, lekarz może zalecić również inne metody leczenia, takie jak laseroterapia, leczenie ultradźwiękami lub terapia manualna, a także sesje fizjoterapeutyczne, w tym manipulacje, ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie oraz utrzymywanie prawidłowej postawy, zwłaszcza w pozycji siedzącej, w sposób niezmieniający normalnej anatomii kręgosłupa, za pomocą środków pomocniczych, takich jak elastyczny pas brzuszny stabilizujący i odciążający kręgosłup lędźwiowy.

Lumbago przewlekłe

Przez pojęcie lumbaga przewlekłego klinicyści rozumieją każdy ból w okolicy lędźwiowej pleców, który pojawia się stopniowo i trwa nieprzerwanie przez okres co najmniej 3-6 miesięcy.

Lumbago przewlekłe występuje u 5% pacjentów, którzy cierpią na lumbago ostre, i dotyka 4% całej populacji. W takich przypadkach nie mamy już do czynienia ze zwykłym bólem pleców: początkowy uraz (mięśni, kręgów, stawów) mógł pogłębić się o wiele dodatkowych komplikacji, które mają duży wpływ na sferę zawodową, społeczną i psychologiczną.

Należy przeprowadzić badanie diagnostyczne w celu zidentyfikowania anatomicznego lub funkcjonalnego problemu leżącego u podstaw lumbaga przewlekłego, tj. określenia, czy pochodzi on od mięśni, krążka międzykręgowego, stawu krzyżowo-biodrowego czy niestabilności kręgów.

W większości przypadków, w zależności od podejrzeń klinicznych, najskuteczniejszym badaniem jest rezonans magnetyczny (MRI). W niektórych przypadkach rezonans może jednak nie wystarczyć i specjalista od zwyrodnień kręgosłupa może wymagać dalszych badań, w tym prześwietlenia rentgenowskiego (RTG), tomografii komputerowej (CT) lub elektromiografii (EMG) itp.

Aby jak najskuteczniej leczyć lumbago przewlekłe, konieczna jest multidyscyplinarna ścieżki leczenia, tj. praca zespołowej różnych osób: neurochirurga, fizjoterapeuty, terapeuty zajmującego się bólem, fizjoterapeuty, kręgarza, psychologa i wielu innych specjalistów, w zależności od podłoża schorzenia.

W większości przypadków leczenie w początkowej fazie polega na podawaniu leków zmniejszających ból i stan zapalny oraz leczeniu zachowawczym, tj. opartym na technikach manualnych (masaż i manipulacja), specjalnej gimnastyce reedukacyjnej i terapiach behawioralnych. Zawsze przydatne są pomoce ortopedyczne odciążające kręgosłup lędźwiowy.

Leczenie chirurgiczne można rozważyć, jeśli terapia zachowawcza nie przyniesie pożądanych efektów.